มะเร็งสมอง (Malignant braincancer)คืออะไร

สมองเป็นอวัยวะที่สำคัญเป็นอันดับต้น ๆของร่างกาย ประกอบด้วยเซลล์จำนวนมาก ประมาณหนึ่งหมื่นถึงหนึ่งหมื่นสองพันล้านเซลล์ มีหน้าที่สำคัญในระบบประสาทของร่างกาย ในการรับรู้ การคิดวิเคราะห์ การจดจำ การคำนวณ การเรียนรู้ รวมถึงเป็นนายใหญ่ในการสั่งและควบคุมการทำงานของอวัยวะต่างๆของร่างกายทั้งหมด

โดยทั่วไปสมองคนเรามักจะเกิดความผิดปกติได้จากการที่เส้นเลือดที่ไปเลี้ยงสมองเกิดการ ตีบ ตัน หรือแตก ส่งผลให้เกิดอาการผิดปกติต่างๆ ตามมา โรคเนื้องอกสมองก็เป็นหนึ่งในสาเหตุเช่นกัน ซึ่งอาการจะค่อยเป็นค่อยไปตามขนาดของเนื้องอก แตกต่างจากอาการทางสมองที่เกิดจากความผิดปกติของเส้นเลือดที่ไปเลี้ยงสมองที่จะเกิดแบบฉับพลันทันที เนื้องอกสมองสามารถจะแบ่งได้เป็นชนิดไม่ร้ายแรง และชนิดร้ายแรงหรือมะเร็งสมองนั่นเอง

มะเร็งสมอง คือการที่เซลล์สมองมีการแบ่งตัวมากเกินไปอย่างผิดปกติ โดยร่างกายไม่สามารถควบคุมและรุกล้ำไปยังเซลล์ปกติข้างเคียงได้ แบ่งออกได้เป็น 2 ชนิดคร่าวๆ ได้แก่

• โรคมะเร็งสมองปฐมภูมิ (Primary malignant brain tumor) คือ มะเร็งเริ่มเกิดที่เนื้อเยื่อของเซลล์สมองเอง
• โรคมะเร็งสมองทุติยภูมิ (Secondary malignant brain tumor หรือ Brain metastasis) คือ โรคมะเร็งจากอวัยวะอื่นที่แพร่กระจาย รุกล้ำมายังสมองที่พบบ่อย ได้แก่ มะเร็งปอด มะเร็งลำไส้ใหญ่ มะเร็งไต มะเร็งเต้านม และมะเร็งผิวหนังชนิด malignant melanoma มีข้อสังเกตคือมะเร็งที่กระจายมาจากอวัยวะอื่น มักจะก่อให้เกิดเนื้องอกจำนวนหลายก้อนในสมอง

มะเร็งสมองเป็นโรคที่พบได้ในคนทุกวัย ตั้งแต่เด็กไปจนถึงคนชรา แต่จะพบมากน้อยแตกต่างกันไปในแต่ละชนิดของโรค แต่โดยทั่วไปนั้นมะเร็งสมองที่พบบ่อยในผู้ใหญ่มักจะเป็นชนิดทุติยภูมิ คือเป็นมะเร็งที่แพร่กระจายมาจากอวัยวะอื่น

มะเร็งสมองมีการแบ่งระยะการดำเนินโรคที่แตกต่างจากมะเร็งชนิดอื่นๆ โดยจะแบ่งจากความพร้อมของผู้ป่วยที่จะเข้ารับการรักษาด้วยวิธีการผ่าตัดเป็นหลัก ดังนี้

1. กลุ่มที่สามารถรักษาด้วยการผ่าตัด
2. กลุ่มที่ไม่สามารถรักษาด้วยการผ่าตัด
3. กลุ่มที่รักษาไปแล้ว แต่มะเร็งกลับมาเป็นซ้ำ

สาเหตุของมะเร็งสมองมีอะไรบ้าง

มะเร็งสมอง

ไม่ต่างจากมะเร็งชนิดอื่นๆ สาเหตุที่แท้จริงของมะเร็งสมองก็ยังไม่เป็นที่แน่ชัดเช่นเดียวกัน มีเพียงแค่ปัจจัยบางอย่างที่มีการศึกษาพบว่าอาจเพิ่มความเสี่ยงให้เป็นมะเร็งสมองได้ ดังนี้

• รังสีต่างๆ เช่น การเข้ารับการรักษาด้วยวิธีรังสีรักษา การทำงานในโรงงานที่เกี่ยวข้องกับสารรังสีต่าง ๆ
• คลื่นรังสี การปล่อยคลื่นออกมาจากอุปกรณ์อิเล็กโทรนิคต่างๆ เช่น โทรศัพท์มือถือ คอมพิวเตอร์
• สารเคมีต่างๆ จากโรงงานอุตสาหกรรมบางอย่าง เช่นโรงผลิตยาง โรงกลั่นน้ำมัน
• เคมีภัณฑ์ต่างๆ เช่น น้ำยาย้อมผม ยาฆ่าแมลง เป็นต้น
• อายุ คนอายุมากมีโอกาสเป็นมะเร็งสมองมากกว่าคนอายุน้อย
• พันธุกรรม โรค Von Hippel-Lindau Syndrome เป็นโรคทางพันธุกรรมที่ส่งผลให้เกิดเนื้องอกได้ในหลายๆอวัยวะ รวมทั้งสมองด้วย แต่อย่างไรก็ตามโรคนี้เป็นเพียงปัจจัยที่เพิ่มความเสี่ยง โอกาสพบผู้ป่วยมะเร็งสมองชนิดที่ถ่ายทอดทางพันธุกรรมนั้นน้อยมากๆ
• ความผิดปกติของเซลล์ดั้งเดิม เป็นปัจจัยที่มีมาแต่กำเนิด เกิดจากในระหว่างการเจริญพัฒนาของทารกในครรภ์ มีเซลล์ดั้งเดิมที่หลงเหลืออยู่ในกะโหลกศีรษะ ได้เพิ่มจำนวนอย่างผิดปกติ ส่งผลให้กลายเป็นมะเร็งสมองในภายหลัง

มะเร็งสมองมีอาการอย่างไร

อาการมะเร็งสมอง

อาการของมะเร็งสมองสามารถแบ่งได้เป็น 3 กลุ่มใหญ่ๆ ดังนี้

1.อาการปวดศีรษะ

เป็นอาการที่พบได้ทั่วไปในผู้ป่วยมะเร็งสมอง อาจมีอาการคลื่นไส้ อาเจียนร่วมด้วยก็ได้ โดยทั่วไปมักจะปวดในขณะหลับ ช่วงเวลากลางคืน หรือภายหลังจากการตื่นนอน ในตอนเช้า ในรายที่เป็นมากๆอาจจะปวดจนกระทั่งเป็นสาเหตุในตื่นมากลางดึกและหากปล่อยไว้นานๆ โดยไม่ได้รับการรักษา เนื้องอกหรือรอยโรคจะมีขนาดใหญ่ขึ้น ส่งผลให้อาการปวดเพิ่มความรุนแรงขึ้น รวมถึงอาจมีปัญหาด้านการมองเห็นหรือสูญเสียการมองเห็นแบบฉับพลันก็เป็นได้ขึ้นกับบริเวณที่เกิดโรค

2.ความแปลงแปลงทางพฤติกรรมและความคิด

อาการที่เกิดขึ้นนี้จะเกี่ยวข้องโดยตรงกับตำแหน่งของสมองที่เกิดโรค เช่นมะเร็งเกิดที่สมองส่วนที่ควบคุมอารมณ์ ผู้ป่วยก็จะมีอาการอารมณ์แปรปรวนได้ หรือ เกิดที่สมองที่ควบคุมการสั่งการของอวัยวะใด ก็จะทำให้อวัยวะนั้นทำงานผิดปกติไปได้ ซึ่งความรุนแรงก็จะขึ้นอยู่กับขนาดของเนื้องอกเช่นกัน

3.อาการชัก มี 2 แบบ คือ

• การชักทั้งตัว ภายหลังการชัก ผู้ป่วยอาจหมดสติไป และอาจมีการปัสสาวะหรืออุจจาระโดยที่ไม่รู้สึกตัวได้

• การชักเฉพาะส่วน คือการที่กล้ามเนื้อมัดใดมัดหนึ่ง สั่นหรือกระตุกอย่างผิดปกติ จนไม่สามารถควบคุมได้ ซึ่งอาการเหล่านี้อาจนำไปสู่การชักทั้งตัวตามมาได้ในภายหลัง หากรอยโรคหรือเนื้องอกมีขนาดใหญ่ขึ้น

การรักษามะเร็งสมอง

รักษามะเร็งสมอง

การรักษามะเร็งสมองจะเป็นแตกต่างกันออกไปในผู้ป่วยแต่ละราย แผนการรักษาจะถูกกำหนดโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านมะเร็งสมอง ซึ่งจะเลือกใช้วิธีการรักษาขึ้นอยู่กับชนิดของมะเร็ง ตำแหน่งของเนื้องอก ขนาดของเนื้อร้าย อายุของผู้ป่วย และสภาพความสมบูรณ์ ความพร้อมทางร่างกายของตัวผู้ป่วยเองรวมถึงจากความสมัครใจของตัวผู้ป่วยด้วยว่าต้องการการรักษาแบบใด

การผ่าตัด รังสีรักษา และการทำเคมีบำบัด ถือเป็นวิธีการรักษาหลักสำหรับผู้ป่วยมะเร็งสมองส่วนใหญ่ ซึ่งโดยทั่วไปแพทย์มักจะไม่ใช้เพียงวิธีเดียวในการรักษา แต่จะรักษาแบบผสมผสานกันระหว่างวิธีการเหล่านี้

1.การผ่าตัด

การรักษามะเร็งสมองด้วยการผ่าตัด เป็นการรักษาเพื่อเอาเซลล์มะเร็งทั้งหมดออกไป โดยการตัดเอาเนื้อร้ายออกจากเนื้อเยื่อสมองส่วนที่ยังเป็นปกติ ในผู้ป่วยมะเร็งสมองบางรายอาจจะถูกศัลยแพทย์ประเมินว่าไม่สามารถทำการผ่าตัดได้ เนื่องจากการผ่าตัดอาจส่งผลให้เกิดอันตรายต่อสมอง หรือทำให้เกิดภาวะสมองตายได้ อย่างไรก็ตามศัลยแพทย์แต่ละคนอาจมีความเห็นต่อการผ่าตัดในผู้ป่วยรายหนึ่งที่ไม่ตรงกันได้ ดังนั้นหากผู้ป่วยได้รับการประเมินว่าไม่สามารถเข้ารับการผ่าตัดได้ ก็ควรที่จะขอความเห็นจากแพทย์คนอื่นด้วย ก่อนที่การผ่าตัดจะถูกตัดทิ้งไปจากทางเลือกในการรักษา

2.รังสีรักษา
การรักษาด้วยวิธีรังสีรักษา เป็นการพยายามทำลายเซลล์มะเร็งโดยการใช้รังสีพลังงานสูงฉายไปยังเนื้องอกเพื่อทำให้เซลล์มะเร็งไม่สามารถทำงานและแบ่งตัวได้
การฉายรังสีแบบปรับความเข้ม (intensity-modulated radiation therapy; IMRT) และการฉายรังสีเฉพาะจุดโดย ใช้ภาพรังสีเป็นแนวทาง (image-guided radiation therapy; IGRT)

• การฉายรังสีเฉพาะจุด (Stereotactic radiation therapy) การฉายรังสีแบบนี้มักทำร่วมกับการฉายรังสีทั้งสมอง เหมาะสำหรับผู้ป่วยที่เนื้องอกได้รับการประเมินว่าไม่สามารถผ่าตัดได้ ผู้ป่วยที่ไม่สามารถทนการดมยาสลบได้ หรือผู้ที่มีโรคอื่นๆ คนไม่สามารถทำการผ่าตัดได้

• การฉายรังสีทั้งสมอง (Whole-brain radiation therapy) การฉายรังสีแบบนี้เหมาะกับผู้ป่วยที่มีเนื้องอกหลายตำแหน่งทั่วทั้งสมอง หรือมีเนื้องอกที่ขนาดใหญ่และอยู่ลึกลงไปในเนื้อสมองจนทำให้ไม่สามารถผ่าตัดได้

3.เคมีบำบัด

เป็นการใช้ยาเคมีเพื่อการรักษามะเร็งสมองในปัจจุบันมียาเคมีจำนวนมากมายที่ถูกใช้ ซึ่งยาแต่ละตัวถูกสร้างมาเพื่อใช้อย่างเฉพาะเจาะจงต่อชนิดของเซลล์มะเร็ง เช่น bevacizumab (Avastin) เป็นยาที่ได้รับการยอมรับและถูกใช้ในการรักษามะเร็งสมองชนิด glioblastomas (glioblastomamultiforme) เป็นหลัก อย่างไรก็ตามการรักษาด้วยเคมีบำบัดยังถูกจำกัดไว้มาก เนื่องจากโครางสร้างของเลือดบริเวณสมองที่เป็นอุปสรรคต่อการให้ยา ซึ่งยาที่ใช้ได้มีเพียงยาที่มีลักษณะสามารถละลายไขมันผ่านหลอดเลือดภายในเนื้อเยื่อของเซลล์ไปเกิดปฏิกิริยากับเซลล์มะเร็งเท่านั้น

นอกเหนือจากวิธีการรักษาหลัก ๆ ทั้ง 3 วิธีแล้ว ผู้ป่วยมะเร็งสมองยังจำเป็นต้องได้รับการรักษาตามอาการที่เกิดขึ้นเพิ่มเติมด้วย เช่น รักษาอาการชัก การทำกายภาพบำบัด ในรายที่เนื้องอกอยู่ในบริเวณที่เกี่ยวข้องกับการเคลื่อนไหวของร่างกาย เป็นต้น

ยาที่ใช้ในการรักษามะเร็งสมอง

ยาที่นิยมใช้ในการรักษาโรคมะเร็งสมอง มีดังนี้

• Temozolomide
• Procarbazine
• Carmustine (BCNU)
• Lomustine (CCNU)
• Vincristine

ยาอื่นๆ ที่สามารถใช้ได้ คือ

• Irinotecan
• Cisplatin
• Carboplatin
• Methotrexate
• Etoposide
• Bleomycin
• Vinblastine
• Actinomycin (Dactinomycin)
• Cyclophosphamide
• Ifosfamide

สมุนไพรที่ใช้รักษามะเร็งสมอง

• พลูคาว จากการศึกษา พบว่าผู้ป่วยที่ได้รับการรักษาด้วยวิธีการฉายรังสี ร่วมกับการบริโภคพลูคาวที่นำมาต้ม จะมีผลการรักษาที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น ดีกว่าการรักษาด้วยรังสีรักษาเพียงอย่างเดียว เนื่องจากพลูคาวช่วยให้ระบบภูมิคุ้มกันของผู้ป่วยดีขึ้น และช่วยให้ผู้ป่วยมีอายุยืนยาว สามารถต่อสู้กับมะเร็งได้นานขึ้น