การติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะสามารถเกิดขึ้นได้ทั้งในเพศชายและเพศหญิง แต่การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะนี้ จะพบมากในเพศหญิงมากกว่าเพศชายมากและหากพบการติดเชื้อในสตรีที่กำลังตั้งครรภ์นับว่าเป็นภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญมาก เนื่องจากทำให้เกิดการคลอดก่อนกำหนด(Preterm labor)และภาวะทารกตายในครรภ์(Dead fetus in utero)ได้
ติดเชื้อทางเดินปัสสาวะขณะตั้งครรภ์ |
สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง ที่ทำให้เกิดการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะในหญิงตั้งครรภ์
- เนื่องจากท่อทางเดินปัสสาวะของเพศหญิงมีขนาดความยาวของท่อปัสสาวะสั้นกว่า โดยในเพศชายมีความยาวตั้งแต่ปลายเปิดไปจนถึงกระเพาะปัสสาวะโดยประมาณ 6-7 นิ้ว เพศหญิง ประมาณ 2-3 นิ้ว ทำให้เชื้อโรคสามารถเดินทางไปถึงกระเพาะปัสสาวะของเพศหญิงได้ง่ายกว่าเพศชาย เชื้อก่อโรคที่เป็นเหตุที่พบบ่อยได้แก่ เชื้อ coli ซึ่งเป็นเชื้อที่อาศัยอยู่ในลำไส้ใหญ่ พบได้ปกติในอุจจาระ และเชื้อแบคทีเรียแกรมบวก เช่น สแตฟฟีโลค็อกคัส (staphylococcus)
- ปัจจัยเสริมทำให้การติดเชื้อเกิดขึ้นได้ง่าย นอกจาก ท่อทางเดินปัสสาวะของเพศหญิงมีขนาดสั้นและ อยู่ใกล้กับทวารหนักแล้วยัง ประกอบกับขณะตั้งครรภ์มีการเปลี่ยนแปลงของระบบทางเดินปัสสาวะที่สำคัญคือ
- ขนาดของไตโตขึ้นเล็กน้อย
- การกรองผ่านที่ไต(glomerular filtration rate : GFR) เพิ่มขึ้น
- จำนวนเลือดไปเลี้ยงที่ไตมากขึ้น (increase renal plasma flow)
- การเพิ่มขนาดของท่อไตและกรวยไต เนื่องจากฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน (ในขณะตั้งครรภ์ฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน (Progesterone)จะเพิ่มมากขึ้นเนื่องมาจากการทำงานของ คอปัสลูเทียม(Corpusluteum) ภายในรังไข่(ovary) เพื่อให้เยื่อบุโพรงมดลูก(Endometrium) ไม่สลายตัว และมีความหนานุ่มมากขึ้น เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับการฝังตัวของตัวอ่อน)จำนวนมาก มีผลทำให้กล้ามเนื้อหลอดไตหย่อนและบีบตัวน้อยลง
- กระเพาะปัสสาวะถูกยืดขยายมาก ทำให้ปัสสาวะคั่งค้างเป็นจำนวนมาก เกิดการติดเชื้อ ทำให้มีการอักเสบของกระเพาะปัสสาวะ(Cystitis)เมื่อมีการติดเชื้ออยู่นานอาจทำให้การติดเชื้อลุกลามไปที่ไตและกรวยไตได้ เกิดภาวะไตและกรวยไตอักเสบเฉียบพลัน (Acute pyelonephritis)
อาการและอาการแสดง ของการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ
อาการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะขณะตั้งครรภ์ |
- ปัสสาวะบ่อย เนื่องจากผนังกั้นของกระเพาะปัสสาวะมีการระคายเคือง
- ปัสสาวะแสบขัด โดยเฉพาะตอนถ่ายปัสสาวะสุด
- ปวดหลังหรือหัวหน่าวเล็กน้อย
- อาจมีไข้ต่ำๆ อุณหภูมิระหว่าง 37.8-38.3 องศาเซลเซียสเนื่องจากร่างกายมีการตอบสนองต่อการติดเชื้อ โดยการเพิ่มอุณหภูมิร่างกายให้สูงขึ้น
- ปัสสาวะขุ่น อาจมีเลือดอยู่ในปัสสาวะ (hematuria)
- มีไข้สูง หนาวสั่น
- ปวดบริเวณบั้นเอว (costo-vertebral angle)ข้างใดข้างหนึ่ง หรือทั้งสองข้าง
- คลื่นไส้อาเจียน
- ปัสสาวะขุ่น อาจมีเลือด หรือหนองปน
ผลของการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะต่อการตั้งครรภ์
จากผลของการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ และการติดเชื้อรุนแรงขึ้น หรือมีการติดเชื้อเข้าสู่กระแสโลหิต ทำให้ส่งผลต่อการตั้งครรภ์ดังนี้
- การแท้ง
- ทารกมีการเจริญเติบโตช้าในครรภ์
- การคลอดก่อนกำหนด
- ทารกพิการแต่กำเนิด
การรักษาติดเชื้อทางเดินปัสสาวะขณะตั้งครรภ์ |
- ในรายที่แพทย์สงสัยว่ามีการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ จะให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ เพื่อแก้ไขภาวะไม่สมดุลของสารน้ำและอิเลคโตรไลท์(Electrolyte imbalance)
- ให้ยาปฏิชีวนะ (Antibiotic)โดยให้ยา Ampicillin เข้าเส้นเลือด ในรายที่รุนแรงให้ยากลุ่ม aminoglycoside คือ gentamicin เมื่อหายแล้ว จะมีการตรวจระวังการติดเชื้อซ้ำ เพราะอาจเกิดการติดเชื้อซ้ำได้อีก