การติดเชื้อทางเดินปัสสาวะในสตรีตั้งครรภ์(Urinary tract infection in pregnancy)

การติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะสามารถเกิดขึ้นได้ทั้งในเพศชายและเพศหญิง แต่การติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะนี้ จะพบมากในเพศหญิงมากกว่าเพศชายมากและหากพบการติดเชื้อในสตรีที่กำลังตั้งครรภ์นับว่าเป็นภาวะแทรกซ้อนที่สำคัญมาก เนื่องจากทำให้เกิดการคลอดก่อนกำหนด(Preterm labor)และภาวะทารกตายในครรภ์(Dead fetus in utero)ได้

ติดเชื้อทางเดินปัสสาวะขณะตั้งครรภ์

สาเหตุและปัจจัยเสี่ยง ที่ทำให้เกิดการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะในหญิงตั้งครรภ์

1. เนื่องจากท่อทางเดินปัสสาวะของเพศหญิงมีขนาดความยาวของท่อปัสสาวะสั้นกว่า โดยในเพศชายมีความยาวตั้งแต่ปลายเปิดไปจนถึงกระเพาะปัสสาวะโดยประมาณ 6-7 นิ้ว เพศหญิง ประมาณ 2-3 นิ้ว ทำให้เชื้อโรคสามารถเดินทางไปถึงกระเพาะปัสสาวะของเพศหญิงได้ง่ายกว่าเพศชาย เชื้อก่อโรคที่เป็นเหตุที่พบบ่อยได้แก่ เชื้อ coli ซึ่งเป็นเชื้อที่อาศัยอยู่ในลำไส้ใหญ่ พบได้ปกติในอุจจาระ และเชื้อแบคทีเรียแกรมบวก เช่น สแตฟฟีโลค็อกคัส (staphylococcus)
2. ปัจจัยเสริมทำให้การติดเชื้อเกิดขึ้นได้ง่าย นอกจาก ท่อทางเดินปัสสาวะของเพศหญิงมีขนาดสั้นและ อยู่ใกล้กับทวารหนักแล้วยัง ประกอบกับขณะตั้งครรภ์มีการเปลี่ยนแปลงของระบบทางเดินปัสสาวะที่สำคัญคือ

• ขนาดของไตโตขึ้นเล็กน้อย
• การกรองผ่านที่ไต(glomerular filtration rate : GFR) เพิ่มขึ้น
• จำนวนเลือดไปเลี้ยงที่ไตมากขึ้น (increase renal plasma flow)
• การเพิ่มขนาดของท่อไตและกรวยไต เนื่องจากฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน (ในขณะตั้งครรภ์ฮอร์โมนโปรเจสเตอโรน (Progesterone)จะเพิ่มมากขึ้นเนื่องมาจากการทำงานของ คอปัสลูเทียม(Corpusluteum) ภายในรังไข่(ovary) เพื่อให้เยื่อบุโพรงมดลูก(Endometrium) ไม่สลายตัว และมีความหนานุ่มมากขึ้น เพื่อเตรียมพร้อมสำหรับการฝังตัวของตัวอ่อน)จำนวนมาก มีผลทำให้กล้ามเนื้อหลอดไตหย่อนและบีบตัวน้อยลง
• กระเพาะปัสสาวะถูกยืดขยายมาก ทำให้ปัสสาวะคั่งค้างเป็นจำนวนมาก เกิดการติดเชื้อ ทำให้มีการอักเสบของกระเพาะปัสสาวะ(Cystitis)เมื่อมีการติดเชื้ออยู่นานอาจทำให้การติดเชื้อลุกลามไปที่ไตและกรวยไตได้ เกิดภาวะไตและกรวยไตอักเสบเฉียบพลัน (Acute pyelonephritis)

อาการและอาการแสดง ของการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ

อาการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะขณะตั้งครรภ์

1.อาการและอาการแสดงของ กระเพาะปัสสาวะอักเสบ(Cystitis)

• ปัสสาวะบ่อย เนื่องจากผนังกั้นของกระเพาะปัสสาวะมีการระคายเคือง
• ปัสสาวะแสบขัด โดยเฉพาะตอนถ่ายปัสสาวะสุด
• ปวดหลังหรือหัวหน่าวเล็กน้อย
• อาจมีไข้ต่ำๆ อุณหภูมิระหว่าง 37.8-38.3 องศาเซลเซียสเนื่องจากร่างกายมีการตอบสนองต่อการติดเชื้อ โดยการเพิ่มอุณหภูมิร่างกายให้สูงขึ้น
• ปัสสาวะขุ่น อาจมีเลือดอยู่ในปัสสาวะ (hematuria)

2.อาการและอาการแสดงของกรวยไตอักเสบ (pyelonephritis)

• มีไข้สูง หนาวสั่น
• ปวดบริเวณบั้นเอว (costo-vertebral angle)ข้างใดข้างหนึ่ง หรือทั้งสองข้าง
• คลื่นไส้อาเจียน
• ปัสสาวะขุ่น อาจมีเลือด หรือหนองปน

ผลของการติดเชื้อทางเดินปัสสาวะต่อการตั้งครรภ์

จากผลของการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ และการติดเชื้อรุนแรงขึ้น หรือมีการติดเชื้อเข้าสู่กระแสโลหิต ทำให้ส่งผลต่อการตั้งครรภ์ดังนี้

1. การแท้ง
2. ทารกมีการเจริญเติบโตช้าในครรภ์
3. การคลอดก่อนกำหนด
4. ทารกพิการแต่กำเนิด

การรักษาที่จะได้รับ เมื่อมีการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะในระหว่างการตั้งครรภ์

การรักษาติดเชื้อทางเดินปัสสาวะขณะตั้งครรภ์

1. ในรายที่แพทย์สงสัยว่ามีการติดเชื้อในระบบทางเดินปัสสาวะ จะให้สารน้ำทางหลอดเลือดดำ เพื่อแก้ไขภาวะไม่สมดุลของสารน้ำและอิเลคโตรไลท์(Electrolyte imbalance)
2. ให้ยาปฏิชีวนะ (Antibiotic)โดยให้ยา Ampicillin เข้าเส้นเลือด ในรายที่รุนแรงให้ยากลุ่ม aminoglycoside คือ gentamicin เมื่อหายแล้ว จะมีการตรวจระวังการติดเชื้อซ้ำ เพราะอาจเกิดการติดเชื้อซ้ำได้อีก